Đông Trùng Hạ Thảo: Thần Dược Bảo Vệ Sức Khỏe

Đông trùng hạ thảo là một trong những dược liệu quý hiếm trên thế giới mang đến vô vàn công dụng. Điển hình như phòng và hỗ trợ điều trị bệnh ung thư, tăng cường sức khỏe, nâng cao thể trạng, tăng cường sinh lý nam giới,… Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa thực sự hiểu hết về dược liệu này dẫn đến việc sử dụng không mang lại hiệu quả, “đổ xô” đi tìm mua và nhầm phải hàng giả, hàng nhái. Để giúp bạn đọc hiểu ró hơn, 

Mô tả về đông trùng hạ thảo

1. Đặc điểm của trùng thảo

Đông trùng hạ thảo vừa là động vật vừa là thực vật được kết hợp bởi nấm và sâu non. Vào mùa đông, nấm  ký sinh trên cơ thể sâu non và lấy hết chất dinh dưỡng khiến cho ấu trùng chết. Cho đến khi mùa hè, nấm sẽ phát triển trồi lên mặt đất và được gọi là Đông Trùng Hạ Thảo ( ĐTHT).

Trùng thảo có hình dáng của sâu non, dài khoảng 3 – 5cm, rộng khoảng 10mm. Thân có nhiều vân ngang, gần đầu có nhiều vân vòng nhỏ, toàn thân có khoảng 9 đôi chân, nhưng chỉ có 4 đôi chân ở bụng là rõ, đầu có chất sừng màu nâu đỏ. Sau khi khô, thân của đông trùng có màu vàng hoặc vàng kim.

Phần sâu non bên trong có màu trắng, mùi thơm, hơi rắn. Phần khuẩn tọa màu nâu sẫm, ký sinh ở trên đầu sâu non, phần đầu hơi phình to, hơi dẻo, dai và khó bẻ gãy sau khi sấy. Khuẩn tọa thường dài hơn sâu non, thẳng đứng, có hình như chiếc gậy, màu đen hoặc hơi tím sẫm, vỏ ngoài xù xì do các hạt nhỏ li ti bên ngoài. Quan sát dưới kính hiển vi có thể thấy, bên trong các hạt li ti có nhiều nang bào tử.

2. Đặc điểm dược liệu

Đặc điểm phần đông trùng được sử dụng để làm thuốc gồm cả nấm và sâu non. Đặc điểm cụ thể đó là:

• Dược liệu có màu vàng hoặc vàng nâu.
• Bên trong rỗng hoặc đặc, đường kính khoảng 4mm.
• Chiều dài của nấm và sâu khoảng 11cm.

3. Nơi phân bố

Đông trùng hạ thảo thường được thu hoạch phổ biến vào mùa hè ở vùng núi cao trên 4.000m. Ban đầu, chúng được tìm thấy ở vùng cao nguyên Thanh Tạng, Cam Túc, Vân Nam và Tứ Xuyên (Trung Quốc). Tuy nhiên, hiện nay các loại nấm trùng thảo đã được tinh chế và nuôi trồng trên quy mô công nghiệp.

4. Thu hoạch – Sơ chế – Bảo quản

Đông trùng hạ thảo được thu hoạch vào mùa hè từ tháng 3 – 7 hằng năm. Sau khi thu hoạch, trùng thảo được mang đi rửa sạch và sấy khô. Trùng thảo sử dụng được cả phần sâu non và sợi nấm nhú lên từ thân. 

Đông trùng hạ thảo sấy khô cách bảo quản dễ dàng nhất chính là đặt trong túi bóng kín và để tủ lạnh khoảng 4 độ C. Như vậy, có thể dùng lâu trong vài tháng mà không lo trùng thảo bị biến đổi dược tính.

Có những loại trùng thảo nào, đặc điểm của chúng ra sao?

Dựa theo mỗi đặc điểm, đặc tính nổi bật mà người ta chia trùng thảo thành nhiều loại khác nhau, phù hợp với nhu cầu cũng như mục đích sử dụng của người dùng:

Phân loại trùng thảo theo nguồn gốc

• Tự nhiên: Là loại biệt dược vô cùng quý hiếm có hàm lượng dưỡng chất cao nhất. Loại này chỉ được tìm thấy ở trên vùng núi cao 4000 – 5000m so với mặt nước biển, khí hậu khắc nghiệt như ở Tây Tạng, Tứ Xuyên. Thường mỗi năm chỉ thu hoạch 1 lần nên giá cả của loại đông trùng này không hề rẻ.
• Nhân tạo: Hiện nay trùng thảo được tiến hành nuôi cấy trong môi trường nhân tạo tại một số nước như Mỹ, Hàn, Thái và tại Việt Nam.

Phân loại theo hình thái tồn tại

• Nguyên con: Là loại ĐTHT thuần túy giữ nguyên được hình dạng của ký sinh trong sâu. Bạn sẽ thấy rõ hình dạng của 1 con sâu non và 1 nấm dài mọc trên đầu sâu.
• Dạng nước: Được đóng gói hoặc đóng theo dạng chai nhỏ dưới trạng thái nước uống. Tỷ lệ dưỡng chất của loại trùng thảo này sẽ phụ thuộc vào cơ sở sản xuất.
• Dạng bột: Bằng thủ công hoặc công nghệ máy móc mà ĐTHT sẽ được nghiền thành bột. Khi sử dụng trộn với một số bột khác để có tác dụng tốt nhất.
• Dạng túi lọc: Được đóng gói theo túi lọc sử dụng như trà, chỉ sử dụng được phần nước cốt khi pha ra, không sử dụng được phần bã.
• Dạng viên nang: Đông trùng hạ thảo trên dây chuyền công nghệ hiện đại cao điều chế thành viên nang uống giúp việc sử dụng dễ dàng và dễ hấp thụ vào cơ thể hơn.

Phân loại trùng thảo theo trạng thái

• Dạng tươi: Đông trùng hạ thảo tươi ở dạng nguyên con, thời gian thu hoạch dưới 1 tháng. Dạng này cần sử dụng luôn và khó bảo quản.
• Dạng khô: Để bảo quản trùng thảo được lâu hơn, dễ dàng di chuyển tới các vùng miền người ta sẽ sấy khô trùng thảo

Theo TS.Bs Nguyễn Thị Vân Anh: “Trong Đông trùng hạ thảo sở hữu những dược chất đặc biệt quý hiếm không tìm thấy được ở những dược liệu khác, bao gồm 17 loại axit amin, các D-mannitol, lipit, nhiều nguyên tố vi lượng (Al, Si, K, Na v.v..). 

Chưa kể hàm lượng các thành phần thuộc nhóm hoạt chất HEAA (Hydroxy-Etyl-Adenosin- Analogs) như  cordycepin, adenosine, hydroxyethyl-adenosin ớ mức vô cùng cao. Ngoài ra trong trùng thảo còn nhiều vitamin, khoáng chất, axit béo không bão hòa,…

Trong Đông y, trùng thảo có vị ngọt, tính ấm được quy vào 2 kinh là thận và phế, tác dụng ích khí, chỉ huyết, trừ đờm. Vì thế rất phù hợp khi đưa trùng thảo vào làm thành phần trong một số bài thuốc chữa sinh lý, thận, phổi, phế quản,…”

Nhờ đó, đông trùng hạ thảo mang đến những công tuyệt vời cho sức khỏe con người như sau:

• Bồi bổ, chống suy nhược nhờ lượng lớn axit amin, khoáng chất và một số nguyên tố vi lượng do sử dụng trùng thảo cung cấp.
• Đông trùng hạ thảo còn chứa Selen  có khả năng tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể và tạo hàng rào ngăn ngừa một số tác nhân gây bệnh. 
• Đông trùng hạ thảo có tác dụng trong việc làm giảm lượng chất béo dư thừa gây hại trong máu và thường được sử dụng cho người mắc bệnh mỡ máu, bệnh nhân béo phì.
• Trùng thảo có chứa một loại hợp chất có khả năng cải thiện ham muốn tình dục ở cả nam và nữ giới. Ngoài ra, nó còn có khả năng điều hòa nội tiết tố, cải thiện chứng lạnh tử cung, bất lực, vô sinh,…
• Điều tiết và cân bằng lượng đường huyết trong cơ thể.
• Đông trùng hạ thảo có khả năng kích thích phục hồi chức năng thận và một số bệnh lý liên quan. Người bị suy thận mãn tính, tổn thương thận, suy giảm chức năng thận cũng có thể sử dụng loại đông dược này để khắc phục bệnh.
• Đông dược này còn có khả năng tăng cường oxy cho phổi, bên cạnh đó với đặc tính ấm, nó còn được dùng trong các bài thuốc cải thiện các bệnh lý có liên quan đến hệ hô hấp.
• Trùng thảo có tác dụng hỗ trợ điều chỉnh và ổn định nhịp tim, giãn nở cơ tim, mạch máu, điều chỉnh lượng mỡ thừa trong máu.
• Tăng hiệu quả hoạt động của gan, điều trị các bệnh về gan, đào thải virus viêm gan,…
• Thành phần Selen trong đông trùng hạ thảo còn làm chậm sự phát triển của tế bào ung thư.
• Với nữ giới sử dụng trùng thảo mỗi ngày còn giúp làm chậm quá trình oxy hóa, tái tạo làn da và ngăn chặn các dấu hiệu lão hóa da như nám, tàn nhang, sạm da,…

Đông trùng hạ thảo muốn phát huy những tác dụng như mong muốn cần được sử dụng đúng cách nhất. Theo đó, TS.BS Vân Anh hướng dẫn người dùng một cách sử dụng phổ biến và giúp tận dụng triệt để hàm lượng dưỡng chất quý hiếm trong loại “tiên dược” nay. 

Ăn trực tiếp

Đông trùng hạ thảo có một cách sử dụng đơn giản nhất và tận dụng hết dưỡng chất có trong thảo dược quý hiếm chính là ăn trực tiếp. Trùng thảo có vị hơi ngái như thảo dược, ăn lần đầu có thể chưa quen nhưng về sau bạn sẽ thấy dễ thưởng thức hơn. Khi ăn trùng thảo, người dùng ngâm trong nước ấm khoảng 1 – 3 phút để dược liệu mềm hơn, không ngâm lâu quá, rồi cho vào miệng nhai trực tiếp. Nhai cắn và nuốt từ từ để dưỡng chất thấm vào dạ dày. 

Ngâm rượu đông trùng hạ thảo

Ngâm rượu đông trùng hạ thảo là cách sử dụng phù hợp với nam giới, đặc biệt là những người muốn tăng cường sinh lý. Trùng thảo trong dung môi rượu không làm mất đi dược tính ban đầu, ngược lại còn tăng hàm lượng và mang đến nhiều công dụng, tăng cường sức khoẻ hơn. 

Tuy nhiên, không phải ai cũng dùng được rượu ngâm trùng thảo, cần hỏi kỹ tư vấn của bác sĩ. Đồng thời không nên lạm dụng uống quá nhiều, chỉ nên sử dụng với liều lượng vừa phải và kiên trì hằng ngày. 

Bạn có thể tự mua trùng thảo và ngâm tại nhà hoặc sử dụng những chế phẩm được ngâm sẵn hiện nay như rượu đông trùng hạ thảo Vietfarm. Điểm đặc biệt của chế phẩm này chính là được ngâm từ đông trùng hạ thảo nuôi trồng bán tự nhiên cùng rượu Mẫu Sơn trứ danh.

Rượu đông trùng hạ thảo Vietfarm có mùi thơm tự nhiên, được chưng cất loại bỏ sạch andehit, methanol, đảm bảo uống không nóng trong, hay gan, không gây đau đầu, chóng mặt. 

Trùng thảo ngâm mật ong

Đông trùng hạ thảo ngâm mật ong có tác dụng rất tốt cho hệ hô hấp, người bị ho, viêm phổi, viêm phế quản,…. Đồng thời một tách đông trùng ngâm mật ong mỗi ngày để đào thải độc tố và tăng cường sức khỏe. 

Cách thực hiện rất đơn giản, bạn cần ngâm đông trùng hạ thảo cùng mật ong nguyên chất trong lọ thuỷ tinh từ 15 – 20 ngày là có thể sử dụng. Mỗi ngày một thìa mật ong cùng một con trùng thảo hòa cùng nước ấm. Bạn sẽ thấy sức khoẻ cải thiện đáng kể. 

Hãm trà đông trùng hạ thảo

Trà đông trùng hạ thảo là thức uống được nhiều người sử dụng hiện nay. Trà thơm ngon, dễ uống, tinh chất từ đông trùng tiết ra hoà cùng nước. Người dùng có thể uống trà và đến lần nước cuối thì ăn cả con để tận dụng hết những dưỡng chất trong đó. Cách thực hiện này còn áp dụng cho trùng thảo tự nhiên và nuôi trồng. 

Mỗi ngày bạn dùng 1 – 2 con trùng thảo hãm cùng nước ấm. Có thể cho thêm táo đỏ, kỷ tử, tâm sen,… để tăng cường tác dụng và hương vị trà cũng thơm hơn. 

Ngoài ra nếu bạn muốn sử dụng những chế phẩm trà uống trùng thảo tại Việt Nam có thể tham khảo trà Bách Tuệ An của Đông trùng hạ thảo Vietfarm. Được tinh chế từ đông trùng hạ thảo bán tự nhiên cùng nhiều dược liệu khác như tâm sen, đương quy, linh chi, …. rất tốt cho người bị mất ngủ, suy nhược thần kinh, thường xuyên mệt mỏi và căng thẳng thần kinh.

Chế biến trùng thảo cùng món ăn

Trùng thảo có thể được đưa vào trong một số món ăn như nấu cháo, nấu canh, hầm gà, om cá,… Khi gần nấu chín các món ăn này, bạn chỉ cần thả một vài con trùng thảo vào nồi, ninh thêm một chút để trùng thảo mềm ra là có thể sử dụng được ngay. Cách làm này khá phổ biến và thích hợp với người mới ốm dậy, người phẫu thuật, người đang thực hiện hoá trị, xạ trị,…

Bài thuốc sử dụng đông trùng hạ thảo

Đối tượng nên sử dụng đông trùng cùng những lưu ý

Khi sử dụng đông trùng hạ thảo, để mang lại hiệu quả ngoài dùng đúng cách ra còn phải đúng đối tượng. Theo đó, những người nên sử dụng đông trùng hạ thảo bao gồm:

• Người muốn tăng cường sức khỏe, nâng cao thể trạng, phòng tránh bệnh tật.
• Người đang bị bệnh gan, thận, tim mạch, đường huyết,… muốn sử dụng để phòng tránh những biến chứng và nâng cao hệ thống miễn dịch. 
• Người đang thực hiện hoá trị, xạ trị, điều trị ung thư nói chung. 
• Người mới ốm dậy, người mới phẫu thuật, người bị suy nhược hệ thần kinh, căng thẳng, áp lực, stress, mất ngủ. 
• Người bị bệnh về đường hô hấp, tiêu hoá, hệ bài tiết,…

Đông trùng hạ thảo được khuyến cáo được khuyến nghị đối với một số trường hợp sau:

• Phụ nữ mang thai và cho con bú
• Mắc các bệnh tự miễn như đa xơ cứng, lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp,…
• Người bị rối loạn chứng đông máu.
• Người mới phẫu thuật hoặc chuẩn bị phẫu thuật.

Ngoài ra, để sử dụng đông trùng hạ thảo an toàn, cần ghi nhớ những điều cụ thể sau đây:

• Xem xét tình trạng sức khỏe trước khi sử dụng đông dược.
• Không nên chế biến dược liệu quá lâu trên lửa lớn.
• Dùng nồi đất hoặc nồi sứ để chế biến thuốc.
• Sử dụng dược liệu theo liều lượng được chỉ định.
• Kiêng thực phẩm cay, nóng trong thời kỳ sử dụng đông trùng.
• Phụ nữ đang trong thời kỳ kinh nguyệt thì không nên sử dụng thuốc.

Đông trùng hạ thảo bao nhiêu tiền hiện nay?

Là một loại dược liệu quý hiếm và đại bổ vì thế giá cả luôn là yếu tố được nhiều người quan tâm. Tuy nhiên rất khó có thể xác định được mức giá cụ thể của trùng thảo. Giá của dược liệu này phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố.

Một số yếu tố quyết định tới giá của trùng thảo như: Dạng khô hay dạng tươi; xuất xứ của trùng thảo: Tây Tạng, Việt Nam, Hàn Quốc hay Trung Quốc; loại chế phẩm là đông trùng hạ thảo dạng nước hay dạng viên,… Đặc biệt tại mỗi cơ sở bán khác nhau cũng đưa ra mức giá khác nhau.

Trong đó trùng thảo tự nhiên Tây Tạng nguyên con có giá lên tới 2 tỷ đồng/kg; loại khô có giá khoảng 1 tỷ đồng/kg. Còn trùng thảo được nuôi cấy có mức giá rẻ hơn khoảng vài triệu – vài chục triệu/kg. Dạng đông trùng hạ thảo đóng gói theo chế phẩm trà hoặc dạng nước có giá từ vài trăm tới vài triệu đồng tùy theo khối lượng.

Trên đây là một số thông tin về đông trùng hạ thảo mà bạn đọc có thể tham khảo. Vui lòng tham khảo ý kiến chuyên gia khi bạn muốn tìm kiếm bài thuốc hoặc liều lượng sử dụng cụ thể.